مولانا
https://www.sherfarsi.ir/molavi/قسمت-چهاردهم

متن

1. ای در دل من میل و تمنا همه تو

   واندر سر من مایه سودا همه تو

2. هرچند بروی کار در مینگرم

   امروز همه توئی و فردا همه تو

4. ای دل اگرت طاقت غم نیست برو

   آواره عشق چون تو کم نیست برو

5. ای جان تو بیا اگر نخواهی ترسید

   ور می ترسی کار تو هم نیست برو

7. ای دل تو بهر خیال مغرور مشو

   پروانه صفت کشته هر نور مشو

8. تا خود بینی تو از خدا مانی دور

   نزدیکتر آی و از خدا دور مشو

10. ای دل گر ازین حدیث آگاهی تو

    زین تفرقه خویش چه میخواهی تو

11. یک لحظه که از حضور غایب مانی

    آن لحظه بدانکه مشرک راهی تو

13. ای زندگی تن و توانم همه تو

    جانی و دلی ای دل و جانم همه تو

14. تو هستی من شدی از آنی همه من

    من نیست شدم در تو از آنم همه تو

16. ای ساقی جان برین خوش آواز برو

    ساز ازلیست هم بر این ساز برو

17. ای باز چو طبل باز او بشنیدی

    شه منتظر تست سبک باز برو

19. ای ظلمت شب مانع خورشید مشو

    ای ابر حجاب روز امید مشو

20. ای مدت یک ساعته لذت جسم

    اصل الم حاصل جاوید مشو

22. ای عارف گوینده نوائی برگو

    یا قول درست یا خطائی برگو

23. درهای گلستان و چمن را بگشای

    چون بلبل مست ز آشنائی برگو

25. ای عشرت نزدیک ز ما دور مشو

    وز مجلس ما ملول و مهجور مشو

26. انگور عدم بدی شرابت کردند

    واپس مرو ای شراب انگور مشو

28. ای ماه چو ابر بس گرستم بی تو

    در مه به نشاط ننگریستم بی تو

29. برخاستم از جان تو نشستم بی تو

    وز شرم به مردم چو نرستم بی تو

31. ای مشفق فرزند دو بیتی می گو

    هردم جهت پند دو بیتی می گو

32. در فرقت و پیوند دو بیتی می گو

    در عین غزل چند دو بیتی می گو

34. با تست مراد از چه روی هر سو تو

    او تست ولی باو می گو تو

35. اوئی و توئی ز احولی مخیزد

    چون دیده شود راست تو اوئی او تو

37. با نامحرم حدیث اسرار مگو

    با مردودان حکایت از یار مگو

38. با مردم اغیار جز اغیار مگو

    با اشتر خار خوار جز خار مگو

40. بر آتش چو دیک تو خود را میجو

    می جوش تو خودبخود مرو بر هر سو

41. مقصود تو گوهر است بشتاب و بجو

    زو جوش کنی کن بسوی گوهر زو

43. بر تخته دل که من نگهبانم و تو

    خطی بنوشته ای که خوانم و تو

44. گفتیکه بگویمت چو من مانم و تو

    این نیز از آنهاست که من دانم و تو

46. ترکی که دلم شاد کند خنده او

    دارد به غمم زلف پراکنده او

47. بستد ز من او خطی به آزادی خویش

    آورد خطی که من شدم بنده او

49. چون پاک شد از رنگ خودی سینه تو

    خودبین گردی ز یار دیرینه تو

50. بی آینه روی خویش نتوان دیدن

    در یاد نگر که اوست آئینه تو

52. خواهی که مقیم و خوش شوی با ما تو

    از سر بنه آن وسوسه و غوغا تو

53. آنگاه تو چنان شوی که بودی با من

    آنگاه چنان شوم که بودم با تو

55. داروی ملولی رخ و رخساره تو

    وان نرگس مخموره خماره تو

56. چندان نمک است در تو دانی پی چیست

    از بهر ستیزه جگرخواره تو

58. در اصل یکی بد است جان من و تو

    پیدای من و تو و نهان من و تو

59. خامی باشد که گویی آن من و تو

    برخاست من و تو از میان من و تو

61. در چرخ نگنجد آنکه شد لاغر تو

    جان چاکر آن کسی که شد چاکر تو

62. انگشت گزان درآمدم از در تو

    انگشت زنان برون شدم از بر تو

64. در کوی خیال خود چه میپوئی تو

    وین دیده به خون دل چه میشوئی تو

65. از فرق سرت تا به قدم حق دارد

    ای بیخبر از خویش چه میجوئی تو

67. درها همه بسته اند الا در تو

    تا ره نبرد غریب الا بر تو

68. ای در کرم و عزت و نورافشانی

    خورشید و مه و ستاره ها چاکر تو

70. دل در تو گمان بد بر دور از تو

    این نیز ز ضعف خود برد دور از تو

71. تلخی بدهان هر دل صفرائی

    خود بر تو شکر حسد برد دور از تو

73. رشک آیدم از شانه و سنگ ای دلجو

    تا با تو چرا رود به گرمابه فرو

74. آن در سر زلف تو چرا آویزد

    وین بر کف پای تو جرا مالدرو

76. زاندم که شنیده ام نوای غم تو

    رقصان شده ام چو ذره های غم تو

77. ای روشنی هوای عشق تو عیان

    بیرون ز هواست این هوای غم تو

79. سر رشته شادیست خیال خوش تو

    سرمایه گرمیست مها آتش تو

80. هرگاه که خوشدلی سر از ما بکشد

    رامش کند آن زلف خوش سرکش تو

82. سوگند بدان روی تو و هستی تو

    گر میدانم نه از تو این پستی تو

83. مستی و تهی دستیت آورد به من

    من بنده مستی و تهی دستی تو

85. صد داد همی رسد ز بیدادی تو

    در وهم چگونه آورم شادی تو

86. از بندگی تو سرو آزادی یافت

    گل جامه خود درید ز آزادی تو

88. عشقست که کیمیای شرقست در او

    ابریست که صد هزار برقست در او

89. در باطن من ز فر او دریائیست

    کاین جمله کاینات غرقست در او

91. عمرم به کنار زد کناری با تو

    چون عمر گذشتنیست باری با تو

92. نی نی غلطم گذرد پیشه عمر

    آن عمر که یافت او گذاری با تو

94. فرزانه عشق را تو دیوانه مگو

    همخرقه روح را بیگانه مگو

95. دریای محیط را تو پیمانه مگو

    او داند نام خود تو افسانه مگو

97. گر جمله برفتند نگارا تو مرو

    ای مونس و غمگسار ما را تو مرو

98. پرمیکن و می ده و همی خند چو قند

    ای ساقی خوب عالم آرا تو مرو

100. گر عاشق عشق ما شدی ای مه رو

     بیرون شو ازین شش جهت تو بر تو

101. در رو تو درین عشق اگر جویایی

     در بحر دل آن چه باشی اندر لب جو

103. گر عاقل و عالمی به عشق ابله شو

     ور ماه فلک توئی چو خاک ره شو

104. با نیک و بد و پیر و جوان همره شو

     فرزین و پیاده باش آنگه شه شو

106. گر هیچ ترا میل سوی ماست بگو

     ورنه که رهی عاشق و تنها است بگو

107. گر هیچ مرا در دل تو جاست بگو

     گر هست بگو نیست بگو راست بگو

109. گفتم روزی که من به جانم با تو

     دیگر نشدم بتا همانم با تو

110. لیکن دانم که هرچه بازم ببری

     زان میبازم که تا بمانم با تو

112. گفتم که کجا بود مها خانه تو

     گفتا که دل خراب مستانه تو

113. من خورشیدم درون ویرانه روم

     ای مست خراب باد کاشانه تو

115. گه در دل ما نشین چو اسرار و مرو

     گه بر سر ما نشین چو دستار و مرو

116. گفتی که چو دل زود روم زود آیم

     عشوه مده ای دلبر عیار و مرو

118. ما چاره عالمیم و بیچاره تو

     ما ناظر روح و روح نظاره تو

119. خورشید بگرد خاک سیاره تو

     مه پاره شده ز عشق مه پاره تو

121. مردی یارا که بوی فقر آید از او

     دانند فقیران که چها زاید از او

122. ولله که سماء و هرچه در کل سما است

     یا بند نصیب هرچه میباید از او

124. مستم ز دو لعل شکرت ای مه رو

     پستم ز قد صنوبرت ای مه رو

125. رویم چو زر است در غم سیم برت

     از دست مده تو این زرت ای مه رو

127. من بنده تو بنده تو بنده تو

     من بنده آن رحمت خندیده تو

128. ای آب حیات کی ز مرگ اندیشد

     آنکس که چو خضر گشت خود زنده تو

130. نی هرکه کند رقص و جهد بالا او

     در فقر بود گزیده و والا او

131. مسجود ملک تا نشود چون آدم

     عالم نشود به عالم اسما او

133. هان ای تن خاکی سخن از خاک مگو

     جز قصه آن آینه پاک مگو

134. از خالق افلاک درونت صفتی است

     جز از صفت خالق افلاک مگو

136. هرچند در این هوس بسی باشی تو

     بیقدر تو همچون مگسی باشی تو

137. زنهار مباش هیچکس تا برهی

     آخر که تو باشی که کسی باشی تو

139. هرچند که قد بی بدل دارد سرو

     پیش قد یارم چه محل دارد سرو

140. گه گه گوید که قد من چون قد اوست

     یارب چه دماغ پرخلل دارد سرو

143. آمد بر من خیال جانان ز پگه

     در کف قدح باده که بستان ز پگه

144. درکش این جام تا به پایان ز پگه

     سرمست درآ میان مستان ز پگه

146. آن دم که رسی به گوهر ناسفته

     سرها به هم آورده و سرها گفته

147. کهدان جهان ز باد شد آشفته

     برتو بجوی که مست باشی خفته

149. آنکس که ز دست شد بر او دست منه

     از باده چو نیست شد تواش هست منه

150. زنجیر دریدن بر مردان سهل است

     هر زنجیری بر شتر مست منه

152. آنی که وجود و عدمت اوست همه

     سرمایه شادی و غمت اوست همه

153. تو دیده نداری که باو درنگری

     ورنی که ز سر تا قدمت اوست همه

155. از دیده کژ دلبر رعنا را چه

     وز بدنامی عاشق شیدا را چه

156. ما در ره عشق چست و چالاک شویم

     ور زانکه خری لنگ شود ما را چه

158. السکر صار کاسدا من شفتیه

     والبدر تراه ساجدا بین یدیه

159. بالحسن علیه کل شیئی وافر

     الا فمه فانه ضاق علیه

161. ای کان العباد ما اهواه

     ما یذکرنا فکیف ما ینساه

162. قدر ان به القلوب والافواه

     قد احسن لا اله الا الله

164. آهوی قمرا سهامه عیناه

     ما شوش عزم خاطری الا هو

165. روحی تلفت و مهجتی تهواه

     قلبی ابدا یقون یا هویا هو

167. ای آنکه به جان این جهانی زنده

     شرمت بادا چرا چنانی زنده

168. بی عشق مباش تا نباشی مرده

     در عشق بمیر تا بمانی زنده

170. ای پارسی و تازی تو پوشیده

     جان دیده قدح شراب نانوشیده

171. دریا باید ز فضل حق جوشیده

     پیدا باید کفایت کوشیده

173. ای بر نمک تو خلق نانی بزده

     بر مرکب تو داغ نشانی بزده

174. حیفست که سوی کان رود آن بر سیم

     پنهان چون جان و بر جهانی بزده

176. ای بی ادبانه من ز تو نالیده

     غیرت بشنیده گوش من مالیده

177. جایی بروم ناله کن دزدیده

     آنجا که نه دل بوی برد نی دیده

179. ای جان تو بر مقصران آشفته

     هم جان تو عذر جان ایشان گفته

180. طوفان بلا اگر بگیرد عالم

     بر من بدو جو که مست باشم خفته

182. ای با تو جهان ظریف و شادی باره

     تو جامه شادیی و مالی پاره

183. تنها خورشید آن دهد عالم را

     کان را ندهد مه و هزار استاره

185. ای خواب مرا بسته و مدفون کرده

     شب را و مرا بی خود و مجنون کرده

186. جان را به فسون گرم از تن برده

     دل را بسته ز خانه بیرون کرده

188. ای در طلب گره گشائی مرده

     در وصل بزاده وز جدائی مرده

189. ای در لب بحر تشنه در خواب شده

     و اندر سر گنج از گدائی مرده

191. ای دوست مرا دمدمه بسیار مده

     کاین دمدمه می خورد ز من هر که و مه

192. جان و سر تو که دم کنم پیش تو زه

     کز دمدمه گرم کنم آب کرده

194. ای روز الست ملک و دولت رانده

     وی بنده ترا چو قل هو الله خوانده

195. چون روشنی روز در آی از در من

     بین گردن من بسوی در کژ مانده

197. ای سرو ز قامت تو قد دزدیده

     گل پیش رخ تو پیرهن بدریده

198. بردار یکی آینه از بهر خدای

     تا همچو خودی شنیده ای یا دیده

200. ای کوران را به لطف ره بین کرده

     وی گبران را پیشرو دین کرده

201. درویشان را به ملک خسرو کرده

     وی خسرو را برده شیرین کرده

203. ای میر ملیحان و مهان شیئی الله

     وی راحت و آرامش جان شیئی الله

204. ای آنکه بهر صبح به پیش رخ تو

     میگوید خورشید جهان شیئی الله

206. باز آمد یار با دلی چون خاره

     وز خاره او این دل من صد پاره

207. در مجلس من بودم و عشقش چون چنگ

     اندر زد چنگ در من بیچاره

209. بازچیه قدرت خدائیم همه

     او راست توانگری گدائیم همه

210. بر یکدگر این زیادتی جستن چیست

     آخر ز در یکی سرائیم همه

212. بفروخت مرا یار به یک دسته تره

     باشد که مرا واخرد آن یار سره

213. نیکو مثلی زده است صاحب شجره

     ارزان بفروشد آنکه ارزان بخره

215. بیگانه شوی ز صحبت بیگانه

     بشنو سخن راست از این دیوانه

216. صد خانه پر از شهد کنی چون زنبور

     گر زانکه جدا کنی ز اینان خانه

218. بیگاه شد و دل نرهید از ناله

     روزی نتوان گفت غم صد ساله

219. ای جان جهان غصه بیگاه شدن

     آنکس داند که گم شدش گوساله

221. تا روی ترا بدیدم ای بت ناآگاه

     سرگشته شدم ز عشق گم کردم راه

222. روزی شنوی کز غم عشقت ایماه

     گویند بشد فلان که انالله

224. تو آبی و ما جمله گیاهیم همه

     تو شاهی و ما جمله گدائیم همه

225. گوینده توئی و ما صدائیم همه

     جوینده توئی چرا نیائیم همه

227. تو توبه مکن که من شکستم توبه

     هرگز ناید ز جان مستم توبه

228. صدبار و هزاربار بستم توبه

     خون میگرید ز دست دستم توبه

230. جانیست غذای او غم و اندیشه

     جانی دگر است همچو شیر بیشه

231. اندیشه چو تیشه است گزافه مندیش

     هان تا نزنی تو پای خود را تیشه

233. دانی شب چیست بشنو ای فرزانه

     خلوت کن عاشقان ز هر بیگانه

234. خاصه امشب که با مهم همخانه

     من مستم و مه عاشق و شب دیوانه

236. در راه یگانگی چه طاعت چه گناه

     در کوی خرابات چه درویش چه شاه

237. رخسار قلندری چه روشن چه سیاه

     بر کنگره عرش چه خورشید چه ماه

239. در بندگیت حلقه بگوشم ای شاه

     در چاکریت به جان بکوشم ای شاه

240. در خدمت تو چو سایه من پیش روم

     تو شیری و من سیاه گوشم ای شاه

242. در عشق خلاصه جنون از من خواه

     جان رفته و عقل سرنگون از من خواه

243. صد واقعه روز فزون از من خواه

     صد بادیه پر آتش و خون از من خواه

245. دی از سر سودای تو من شوریده

     رفتم به چمن جامه چو گل بدریده

246. از جمله خوشیهای بهارم بی تو

     جز آب روان نیامد اندر دیده

248. روی تو نماز آمد و چشمت روزه

     وین هر دو کنند از لبت دریوزه

249. جرمی کردم مگر که من مست بدم

     آب تو بخوردم و شکستم کوزه

251. زلف تو که یکروزم از او روشن نه

     با خاک برآورد سرو با من نه

252. با هرچه درآرد سر او زنده شود

     کانجا همه جانست سراسر تن نه

254. سه چیز ز من ربوده ای بگزیده

     صبر از دل و رنگ از رخ و خواب از دیده

255. چابک دستی که دست و بازوت درست

     تصویر عقول چون تو نازائیده

257. صاحب نظران راست تحیر پیشه

     مر کوران را تفکر و اندیشه

258. صد شاخ خوش از غیب گل افشان بر تو

     بر شاخ رضا چه میزنی تو تیشه

260. صحت که کشد به سقم و رنجوری به

     زان جامه که سازی بستم عوری به

261. چشمی که نبیند ره حق کوری به

     صحبت که تقرب نبود دوری به

263. صوفی نشوی به فوطه و پشمینه

     نه پیر شوی ز صحبت دیرینه

264. صوفی باید که صاف دارد سینه

     انصاف بده صوفی و آنگه کینه

266. عشق غلب القلب و قد صار به

     حتی فنی القلب بما جاربه

267. القلب کطیی خفض الریش به

     عشق نتف الریش و قد طار به

269. فصلیست چو وصل دوست فرخنده شده

     از مردن تن چراغ دل زنده شده

270. از خنده برق ابر در گریه شده

     وز گریه ابر باغ در خنده شده

272. گفتم چکنم گفت که ای بیچاره

     جمله چکنم بسازم آن یکباره

273. ور خود چکنم زیان شوی آواره

     آنجا بروی که بوده ای همواره

275. گفتم که توئی می و منم پیمانه

     من مرده ام و تو جانی و جانانه

276. اکنون بگشا در وفا گفت خموش

     دیوانه کسی رها کند در خانه

278. گفتم که ز عشقت شده ام دیوانه

     زنجیر ترا به خواب بینم یا نه

279. گفتا که خمش چند از این افسانه

     دیوانه و خواب خه خه ای فرزانه

281. گنجیست نهانه در زمین پوشیده

     از ملت کفر و اهل دین پوشیده

282. دیدم که عشق است یقین پوشیده

     گشتیم برهنه از چنین پوشیده

284. گیر ایدل من عنان آن شاهنشاه

     امشب بر من قنق شو ایروت چو ماه

285. ور گوید فردا مشنو زود بگوی

     لاحول ولا قوة الا بالله

287. ما را می کهنه باید و دیرینه

     وز روز ازل تا بابد سیری نه

288. خم از عدم و صراحی از جام وجود

     کان تلخ نه و شور نه و شیرینه

290. ما مردانیم شسته بر تنگ دره

     مائیم که شیر و گرگ بر ما گذره

291. با فقر و صفا به هم درآمیخته ایم

     چون درگه ارتضاع آن میش و بره

293. ماننده زنبیل بگیر این روزه

     تا روزه کند ترا به حق دریوزه

294. آب حیوان خنک کند دلسوزه

     این روزه چو کوزه است مشکن کوزه

296. مستم ز می عشق خراب افتاده

     برخواسته دل از خور و خواب افتاده

297. در دریائی که پا و سر پیدا نیست

     جان رفته و تن بر سر آب افتاده

299. من میگویم که گشت بیگاه ایماه

     میگوید ماه ناگهانی بیگاه

300. ماهی که ز خورشید اگر برگردد

     در حال شود همچو شب تیره سیاه

302. میخوردم باده بابت آشفته

     خوابم بربود حال دل ناگفته

303. بیدار شدم ز خواب مستی دیدم

     دلبر شده شمع مرده ساقی خفته

305. میدان فراخ و مرد میدانی نه

     احوال جهان چنانکه میدانی نه

306. ظاهرها شان به اولیا ماند لیک

     در باطنشان بوی مسلمانی نه

308. وه وه که به دیدار تو چونم تشنه

     چندانکه ببینمت فزونی تشنه

309. من بنده آن دو لعل سیراب توام

     عالم همه زانست به خونم تشنه

311. هین نوبت صبر آمد و ماه روزه

     روزی دو مگو ز کاسه و از کوزه

312. بر خوان فلک گردد پی دریوزه

     تا پنبه جان باز رهد از غوزه

314. هر چند در این پرده اسیرید همه

     زین پرده برون روید امیرید همه

315. آن آب حیات خلق را می گوید

     بر ساحل جوی ما بمیرید همه

317. هم آینه ایم و هم لقائیم همه

     سرمست پیالده بقائیم همه

318. هم دافع رنج و هم شفائیم همه

     هم آب حیات و هم سقائیم همه

320. یارب تو مرا به نفس طناز مده

     با هر چه بجز تست مرا ساز مده

321. من در تو گریزان شدم از فتنه خویش

     من آن توام مرا به من باز مده

323. یارب تو یکی یار جفا کارش ده

     یک دلبر بدخوی جگر خوارش ده

324. تا بشناسد که عاشقان درچه غمند

     عشقش ده شوقش ده و بسیارش ده

327. آمد بر من دوش مه یغمائی

     گفتم که برو امشب اینجا نائی

328. می رفت و همی گفت زهی سودائی

     دولت بدر آمده است و در نگشائی

330. آن چیز که هست در سبد میدانی

     از سر سبد تا بابد میدانی

331. هر روز بگویم به شبم یاد آید

     شب نیز بگویم که تو خود هم دانی

333. آن خوش باشد که صاحب تمییزی

     بی آنکه بگویند و بگوید چیزی

334. بی گفت و تقاضا برسد مهمانرا

     ترونده خوش ز صاحب پالیزی

336. آن دل که به یاد خود صبورش کردی

     نزدیکتر تو شد چو دورش کردی

337. در ساغر ما ز هر تغافل تا چند

     تلخیش نماند بسکه شورش کردی

339. آن را که نکرد ز هر سود ایساقی

     آن زهر نبود می نمود ایساقی

340. چون بود رونده شد نبود ایساقی

     میها نوشد ز بحر جود ایساقی

342. آن رطل گران را اگر ارزان کنیئی

     اجزای جهان را همگی جان کنیئی

343. ور زان لب خیره شکرافشان کنیئی

     که را به مثال ذره رقصان کنیئی

345. آن روز که دیوانه سر و سودائی

     در سلسله دولتیان می آئی

346. امروز از آن سلسله زان محرومی

     کامروز تو عاقلی و کارافزائی

348. آن روی ترش نگر چو قندستانی

     وان چشم خوشش نگر چو هندوستان

349. پیش قد او صف زده سروستانی

     پیش کف او شکسته هر دستانی

351. آن ظلم رسیده ای که دادش دادی

     وانغمزده ای که جام شادش دادی

352. آن باده اولین فراموشش شد

     گر باز نمی دهی چه یادش دادی

354. آن میوه توئی که نادر ایامی

     بتوان خوردن هزار من در خامی

355. بر ما مپسند هجر و دشمن کامی

     کاخر به تو باز گردد این بدنامی

357. آنی تو که در صومعه مستم داری

     در کعبه نشسته بت پرستم داری

358. بر نیک و بد تو مر مرا دستی نیست

     در دست توام تا بچه دستم داری