در ستایش صاحب دیوان
سعدی
https://www.sherfarsi.ir/sadi/در-ستایش-صاحب-دیوان

متن در ستایش صاحب دیوان

1. تبارک الله از آن نقشبند ماء مهین

   که نقش روی تو بستست و چشم و زلف و جبین

2. چنانکه در نظری در صفت نمی آیی

   منت چه وصف بگویم تو خود در آینه بین

3. مه از فروغ تو بر آسمان نمی تابد

   چه جای ماه که خورشید لایکاد یبین

4. خدای تا گل آدم سرشت و خلق نگاشت

   سلاله ای چو تو دیگر نیافرید از طین

5. نه در قبیله آدم که در بهشت خدای

   بدین کمال نباشد جمال حورالعین

6. چنین درخت نروید ز بوستان ارم

   چنین صنم نبود در نگارخانه چین

7. مگر درخت بهشتی بود که بار آرد

   شکوفه گل و بادام و لاله و نسرین

8. ز بس که دیده مشتاق در تو حیرانست

   ترنج و دست به یک بار می برد سکین

9. طریق اهل نظر خامشی و حیرانیست

   که در نهایت وصفت نمی رسد تحسین

10. حکایت لبت اندر دهان نمی گنجد

    لب و دهان نتوان گفت در درج ثمین

11. گر ابن مقله دگربار با جهان آید

    چنانکه دعوی معجز کند به سحر مبین

12. به آب زر نتواند کشید چون تو الف

    به سیم حل ننویسد مثال ثغر تو سین

13. بیا بیا که به جان آمدم ز تلخی هجر

    بگوی از آن لب شیرین حکایتی شیرین

14. ترنجبین وصالم بده که شربت صبر

    نمی کند خفقان فؤاد را تسکین

15. دریغ اگر قدری میل از آن طرف بودی

    کزین طرف همه شوقست و اضطراب و حنین

16. تو را سریست که با ما فرو نمی آید

    مرا سری که حرامست بی تو بر بالین

17. میان حظ من و دشمنانت فرقی نیست

    منت به مهر همی میرم و حسود به کین

18. اگر تو بر دل مسکین من نبخشایی

    چه لازمست که جور و جفا برم چندین

19. به صدر صاحب دیوان ایخان نالم

    که در ایاسه او جور نیست بر مسکین

20. خدایگان صدور زمان و کهف امان

    پناه ملت اسلام شمس دولت و دین

21. جمال مشرق و مغرب صلاح خلق خدای

    مشیر مملکت پادشاه روی زمین

22. که اهل مشرق و مغرب به شکر نعمت او

    چو اهل مصر به احسان یوسفند رهین

23. بسی نماند که در عهد رأی و رأفت او

    به یک مقام نشینند صعوه و شاهین

24. ز گوسپند بدوزد رعایت نظرش

    دهان گرگ و بدرد دهان شیر عرین

25. معین خیر و مطیع خدای و ناصح خلق

    به رای روشن و فکر بلیغ و رای رزین

26. زهی به سایه لطف تو خلق را آرام

    خهی به قوت رای تو ملک را آیین

27. گر اقتضای زمان دور باز سرگیرد

    بنات دهر نزایند بهتر از تو بنین

28. تو آن یگانه دهری که در وساده حکم

    به از تو تکیه نکردست هیچ صدرنشین

29. چو فیض چشمه خورشید بامداد پگاه

    که در تموج او منطمس شود پروین

30. فروغ رای تو مصباح راههای مخوف

    عنان عزم تو مفتاح ملکهای حصین

31. خدای مشرق و مغرب به ایلخان دادست

    تو بر خزاین روی زمین حفیظ و امین

32. قضا موافق رایت بود که نتوان بود

    خلاف رای تو رفتن مگر ضلال مبین

33. مخالفان تو را دست و پای اسب مراد

    بریده باد که بی دست و پای به تنین

34. تمام ذکر تو ناگفته ختم خواهم کرد

    که خوض کردم و دستم نمی دهد تبیین

35. لئن مدحتک سبعین حجت دأبا

    لما اقتدرت علی واحد من السبعین

36. کمال فضل تو را من به گرد می نرسم

    مگر کسی کند اسب سخن به زین به ازین

37. ورای قدر منست التفات صدر جهان

    که ذکر بنده مخلص کند علی التعیین

38. برای مجلس انست گلی فرستادم

    که رنگ و بوی نگرداندش مرور سنین

39. تو روی دختر دلبند طبع من بگشای

    که پیر بود و ندادم به شوهر عنین

40. به زنده می کنم از ننگ وصلتش در گور

    که زشت خوب نگردد به جامه رنگین

41. اگر نه بنده نوازی از آن طرف بودی

    که زهره داشت که دیبا برد به قسطنطین

42. که می برد به عراق این بضاعت مزجاة

    چنانکه زیره به کرمان برند و کاسه به چین

43. تو را شمامه ریحان من که یاد آورد

    که خلق از آن طرف آرند نافه مشکین

44. چه لایق مگسانست بامداد بهار

    که در مقابله بلبلان کنند طنین

45. که نشر کرده بود طی من در آن مجلس

    که برده باشد نام ثری به علیین

46. به شکر بخت بلند ایستاده ام که مرا

    به عمر خویش نکردست هرگز این تمکین

47. میان عرصه شیراز تا به چند آخر

    پیاده باشم و دیگر پیادگان فرزین

48. چو بیدبن که تناور شود به پنجه سال

    به پنچ روز به بالاش بردود یقطین

49. ز روزگار به رنجم چنانکه نتوان گفت

    به خاک پای خداوند روزگار یمین

50. بلی به یک حرکت از زمانه خرسندم

    که روزگار به سر می رود به شدت و کین

51. دوای خسته و جبر شکسته کس نکند

    مگر کسی که یقینش بود به روز یقین

52. یقین قلبی انی انال منک غنی

    ولایزال یقینی من الهوان یقین

53. سخن بلند کنم تا بر آسمان گویند

    دعای دولت او را فرشتگان آمین

54. همیشه خاتم اقبال در یمین تو باد

    به عون ایزد و در چشم دشمنانت نگین

55. به رغم دشمن و اعجاب دوستان بادا

    همیشه چشمه رزقت معین و بخت معین

56. حزین نشسته حسودان دولتت همه سال

    تو گوش کرده بر آواز مطربان حزین

57. مباد دشمنت اندر جهان وگر باشد

    به زندگانی در سجن و مرده در سجین

58. دوان عیش تو بادا پس از هلاک عدو

    چنانکه پیش تو دف می زنند و خصم دفین

59. ز دوستان تو آواز رود و بانگ سرود

    بر آسمان شده وز دشمنان زفیر و انین

60. هزار سال جلالی بقای عمر تو باد

    شهور آن همه اردی بهشت و فروردین