مولانا
https://www.sherfarsi.ir/molavi/قسمت-یازدهم

متن

1. تا آتش و آب عشق بشناخته ام

   در آتش دل چو آب بگداخته ام

2. مانند رباب دل بپرداخته ام

   تا زخمه زخم عشق خوش ساخته ام

4. تا ترک دل خویش نگیری ندهم

   وانچت گفتم تا نپذیری ندهم

5. حیلت بگذار و خویشتن مرده مساز

   جان و سر تو که تا نمیری ندهم

7. تا جان دارم بنده مرجان توام

   دل جمع از آن زلف پریشان توام

8. ای نای بنال مست افغان توام

   وی چنگ خمش مشو که مهمان توام

10. تا چند بهر زه چون غباری گردم

    گه بر سر که گه سوی غاری گردم

11. تا چند چو طفل بر نگاری گردم

    یک چند گهی بگرد یاری گردم

13. تا چند چو دف دست ستمهات خورم

    یا همچو رباب زخم غمهات خورم

14. گفتی که چو چنگ در برت بنوازم

    من نای تو نیستم که دمهات خورم

16. تا خواسته ام از تو ترا خواسته ام

    از عشق تو خوان عشق آراسته ام

17. خوابی دیدم و دوش فراموشم شد

    این میدانم که مست برخاسته ام

19. تا روی تو دیدم از جهان سیر شدم

    روباه بدم ز فر تو شیر شدم

20. ای پای نهاده بر سر خلق ز کبر

    این نیز بیندیش که سر زیر شدم

22. تا زلف ترا به جان و دل بنده شدیم

    چون زلف بس جمع و پراکنده شدیم

23. ارواح ترا سجده کنان میگویند

    چون پیش تو مردیم همه زنده شدیم

25. تا شمع تو افروخت پروانه شدم

    با صبر ز دیدن تو بیگانه شدم

26. در روی تو بیقرار شد مردم چشم

    یعنی که پری دیدم و دیوانه شدم

28. تا ظن نبری که از تو بگریخته ام

    یا با دگری جز تو درآمیخته ام

29. بر بسته نیم ز اصل انگیخته ام

    چون سیل به بحر یار درریخته ام

31. تا ظن نبری که از غمانت رستم

    یا بی تو صبور گشتم و بنشستم

32. من شربت عشق تو چنان خوردستم

    کز روز ازل تا با بد سرمستم

34. تا ظن نبری که من دوئی می بینم

    هر لحظه فتوحی بنوی می بینم

35. جان و دل من جمله توئی می دانم

    چشم و سر من جمله توئی می بینم

37. تا ظن نبری که من کمت می بینم

    بی زحمت دیده هر دمت می بینم

38. در وهم نیاید و صفت نتوان کرد

    آن شادیها که از غمت می بینم

40. تا کاسه دوغ خویش باشد پیشم

    والله که به انگبین کس نندیشم

41. ور بی برگی به مرگ مالد گوشم

    آزادی را به بندگی نفروشم

43. تا پرده عاشقانه بشناخته ایم

    از روی طرب پرده برانداختیم

44. با مطرب عشق چنگ خود در زده ایم

    همچون دف و نای هردو در ساخته ایم

46. تا میرود آن نگار ما میرانیم

    پیمانه چو پر شود فرو گردانیم

47. چون بگذرد این سر که درین آب و گلست

    در صبح وصال دولتش خندانیم

49. تو بحر لطافتی و ما همچو کفیم

    آنسوی که موج رفت ما آنطرفیم

50. آن کف که به خون عشق آلودستی

    بر ما میزن که بر کفت همچو دفیم

52. جانرا که در این خانه وثاقش دادم

    دل پیش تو بود من نفاقش دادم

53. چون چند گهی نشست کدبانوی جان

    عشق تو رسید و سه طلاقش دادم

55. جانی که در او دو صد جهان میدانم

    گوئیکه فلانست و فلان میدانم

56. او شاهد حضرتست و حق نیک غیور

    هر چشم که بسته گشت از آن میدانم

58. چندانکه به کار خود فرو می بینم

    بی دیده گی خویش نکو می بینم

59. با زحمت چشم خود چه خواهم کردن

    اکنون که جهان به چشم او می بینم

61. چون تاج منی ز فرق خود افکندیم

    اینک کمر خدمت تو بربندیم

62. بسیار گریستیم و هجران خندید

    وقت است که او بگرید و ما خندیم

64. چون مار ز افسون کسی می پیچم

    چون طره جعد یار پیچاپیچم

65. والله که ندانم این چه پیچاپیچست

    این میدانم که چون نپیچم هیچم

67. چون می دانی که از نکوئی دورم

    گر بگریزم ز نیکوان معذورم

68. او همچو عصا کش است و من نابینا

    من گام به خود نمیزنم مأمورم

70. حاشا که ز زخم تیر و خنجر ترسیم

    وز بستن پای و رفتن سر ترسیم

71. ما گرم روان دوزخ آشامانیم

    از گفت و مگوی خلق کمتر ترسیم

73. خواهم که به عشق تو ز جان برخیزم

    وز بهر تو از هر دو جهان برخیزم

74. خورشید تو خواهم که بیاران برسد

    چون ابر ز پیش تو از آن برخیزم

76. خود راز چنین لطف چه مانع باشیم

    چون صنع حقیم پیش صانع باشیم

77. در مطبخ چرخ کاسه ها زرین اند

    حاشا که به آب گرم قانع باشیم

79. خیزید که تا بر شب مهتاب زنیم

    بر باغ گل و نرگس بیخواب زنیم

80. کشتی دو سه ماه بر سر یخ راندیم

    وقت است برادران که بر آب زنیم

82. در آتش خویش چون دمی جوش کنم

    خواهم که دمی ترا فراموش کنم

83. گیرم جانی که عقل بیهوش کند

    در جام درآئی و ترا نوش کنم

85. در باغ شدم صبوح و گل می چیدم

    وز دیدن باغبان همی ترسیدم

86. شیرین سخنی ز باغبان بشنیدم

    گل را چه محل که باغ را بخشیدم

88. در بحر خیال غرقه گردابم

    نی بلکه به بحر میکشد سیلابم

89. ای دیده نمی خواب من بنده آنک

    در خواب بدانست که من در خوابم

91. در چنگ توام بتا در آن چنگ خوشم

    گر جنگ کنی بکن در آن جنگ خوشم

92. ننگست ملامت بره عشق ترا

    من نام گرو کردم و با ننگ خوشم

94. در دور سپهر و مهر ساقی مائیم

    سرمست مدام اشتیاقی مائیم

95. در آینه وجود کردیم نگاه

    مائیم و نمائیم که باقی مائیم

97. در چشمه دل مهی بدیدیم به چشم

    ز آن چشمه بسی آب کشیدیم به چشم

98. ز آن روز بگرد گرد آن چشمه دل

    ماننده دل همی دویدیم به چشم

100. در عالم گل گنج نهانی مائیم

     دارنده ملک جاودانی مائیم

101. چون از ظلمات آب و گل بگذشتیم

     هم خضر و هم آب زندگانی مائیم

103. در عشق تو گر دل بدهم جان ببرم

     هرچه بدهم هزار چندان ببرم

104. چوگان سر زلف تو گر دست دهد

     از جمله جهان گوی ز میدان ببرم

106. در عشق تو معرفت خطا دانستیم

     چه عشق و چه معرفت کرا دانستیم

107. یک یافتنی از او به فریاد دو کون

     این هست از آن نیست که ما دانستیم

109. در کوی خرابات گذر میکردم

     وین دلق بشر دوخت بدر میکردم

110. هرکس نظری به جانبی میافکند

     من بر نظر خویش نظر میکردم

112. در کوی خرابات نگاری دیدم

     عشقش به هزار جان و دل بخریدم

113. بوئی ز سر دو زلف او بشنیدم

     دست طمع از هر دو جهان ببریدم

115. در هر فلکی مردمکی می بینم

     هر مردمکش را فلکی می بینم

116. ای احوال اگر یکی دو می بینی تو

     بر عکس تو من دو را یکی می بینم

118. دستارم و جبه و سرم هر سه به هم

     قیمت کردند به یک درم چیزی کم

119. نشنیدستی تو نام من در عالم

     من هیچکسم هیچکسم هیچکسم

121. دشنامم ده که مست دشنام توام

     مست سقط خوش خوش آشام توام

122. زهرابه بیار تا بنوشم چو شکر

     من رام توام رام توام رام توام

124. دلدار چو دید خسته و غمگینم

     آمد خندان نشست بر بالینم

125. خارید سرم گفت که ای مسکینم

     دل می ندهد ره که چنینت بینم

127. دل زار وثاق سینه آواره کنم

     بر سنگ زنم سبوی خود پاره کنم

128. گر پاره کنم هزار گوهر ز غمت

     روزی او را ز لعل تو چاره کنم

130. دل میگوید که نقد این باغ دریم

     امروز چریدیم و به شب هم بچریم

131. لب میگزدش عقل که گستاخ مرو

     گرچه در رحمت است زحمت ببریم

133. دوش آمده بود از سر لطفی یارم

     شب را گفتم فاش مکن اسرارم

134. شب گفت پس و پیش نگه کن آخر

     خورشید تو داری ز کجا صبح آرم

136. دوش از سر مستی بخراشید رخم

     آندم که زروش لاله میچید رخم

137. گفتم مخراشش که از آنروز که زاد

     از قبله روی تو نگردید رخم

139. دوش از طربی بسوی اصحاب شدیم

     وز غوره فشانان سوی دوشاب شدیم

140. وز شب صفتان جانب مهتاب شدیم

     با بیداران ز خویش در خواب شدیم

142. دوش ارچه هزار نام بر ننگ زدم

     بر دامن آن عهد شکن چنگ زدم

143. دل بر دل او نهادم از شوق وصال

     هم عاقبت آبگینه بر سنگ زدم

145. دل داد مرا که دلستان را بزدم

     آن را که نواختم همان را بزدم

146. جانی که بدو زنده ام و خندانم

     دیوانه شدم چنانکه جان را بزدم

148. دیوانه ام نیم ولیک همی خوانندم

     بیگانه ام ولیک میرانندم

149. همچون عسسان بجهد در نیمه شب

     مستند ولی چو روز میدانندم

151. ذات تو ز عیبها جدا دانستم

     موصوف به مغز کبریا دانستم

152. من دل چکنم چونکه به تحقیق و یقین

     خود را چو شناختم ترا دانستم

154. رازیکه بگفتی ای بت بدخویم

     واگو که من از لطف تو آن میجویم

155. چون گفت به گریه درشدم پس گفتا

     وامیگویم خموش وامیگویم

157. رفتی و ز رفتن تو من خون گریم

     وز غصه افزون تو افزون گریم

158. نی خود چو تو رفتی ز پیت دیده برفت

     چون دیده برفت بعد از او چون گریم

160. روزت بستودم و نمی دانستم

     شب با تو غنودم و نمی دانستم

161. ظن برده بدم به خود که من من بودم

     من جمله تو بودم و نمی دانستم

163. روزی به خرابات تو می میخوردم

     وین خرقه آب و گل بدر می کردم

164. دیدم ز خرابات تو عالم معمور

     معمور و خراب از آن چنین میکردم

166. رویت بینم بدر من آن را دانم

     وانجا که توئی صدر من آن را دانم

167. وانشب که ترا بینم ای رونق عید

     از عمر شب قدر من آن را دانم

169. زان دم که ترا به عشق بشناخته ام

     بس نرد نهان که با تو من باخته ام

170. به خرام تو سرمست به خرگاه دلم

     کز بهر تو خرگاه بپرداخته ام

172. ز اول که حدیث عاشقی بشنودم

     جان و دل و دیده در رهش فرسودم

173. گفتم که مگر عاشق و معشوق دواند

     خود هر دو یکی بود من احول بودم

175. زاهد بودی ترانه گویت کردم

     خاموش بدی فسانه گویت کردم

176. اندر عالم نه نام بودت نه نشان

     ننشاندمت و نشانه گویمت کردم

178. زنبور نیم که من بدودی بروم

     یا همچو پری به بوی عودی بروم

179. یا سیل شکسته تا برودی بروم

     یا حرص که در عشوه سودی بروم

181. زین پیش اگر دم از جنون میزده ام

     وانگه قدم از چرا و چون میزده ام

182. عمری بزدم این در و چون بگشادند

     دیدم ز درون در برون میزده ام

184. زینگونه که من به نیستی خرسندم

     چندین چه دهید بهر هستی پندم

185. روزیکه به تیغ نیستی بکشندم

     گرینده من کیست بر او می خندم

187. ساقی امروز در خمارت بودم

     تا شب به خدا در انتظارت بودم

188. می در ده و از دام جهانم به جهان

     امشب چو به روز من شکارت بردم

190. ساقی چو دهد باده حمرا چکنم

     چون بوسه طلب کند مه افزا چکنم

191. امروز که حاضر است اقبال وصال

     گر گول نیم حدیث فردا چکنم

193. سر در خاک آستان تو نهم

     دل در خم زلف دلستان تو نهم

194. جانم به لب آمده است لب پیش من آر

     تا جان به بهانه در دهان تو نهم

196. شادم که ز شادی جهان آزادم

     مستم که اگر می نخورم هم شادم

197. از حالت هیچکس ندارم بایست

     این دبدبه خفیه مبارکبادم

199. شادی کردم چو آن گهر شد جفتم

     چون موج ز باد بود خود آشفتم

200. آشفته چو رعد سر دریا گفتم

     چون ابر تهی بر لب دریا خفتم

202. شاعر نیم و ز شاعری نان نخورم

     وز فضل نلافم و غم آن نخورم

203. فضل و هنرم یکی قدح میباشد

     وان نیز مگر ز دست جانان نخورم

205. شب رفت و هنوز ما به خمار خودیم

     در دولت تو همیشه سر کار خودیم

206. هم عاشق و هم بیدل و دلدار خودیم

     هم مجلس و هم بلبل گلزار خودیم

208. شب گوید من انیس می خوارانم

     صاحب جگر سوخته را من جانم

209. و آنها که ز عشقشان نصیبی نبود

     هر شب ملک الموت در ایشانم

211. شد گلشن روی تو تماشای دلم

     شد تلخی جور هات حلوای دلم

212. ما را ز غمت شکایتی نیست ولیک

     ذوقی دارد که بشنوی وای دلم

214. صد نام زیاد دوست بر ننگ زدیم

     صد تنگ شکر بدین دل تنگ زدیم

215. ای زهره ساقی دگر لاف نماند

     کز سور قرابه تو بر سنگ زدیم

217. عالم جسم است و نور جانی مائیم

     عالم شب و ماه آسمانی مائیم

218. چون از ظلمات آب و گل دور شویم

     هم خضر و هم آب زندگانی مائیم

220. عشق آمد و گفت تا بر او باشم

     رخساره عقل و روح را بخراشم

221. میامد و من همی شدم تا اکنون

     این بار نیامدم که آنجا باشم

223. عشق از بنه بی بنست و بحریست عظیم

     دریای معلق است و اسرار قدیم

224. جانها همه غرقه اند در بحر مقیم

     یک قطره از او امید و باقی همه بیم

226. عشق است صبوح و من بدو بیدارم

     عشق است بهار و من بدو گلزارم

227. سوگند به عشقی که عدوی کار است

     کانروز که بیکار نیم بیکارم

229. عشق است قدح وز قدحش خوشحالم

     او راست عروسی و منش طبالم

230. سوگند بدان عشق که بطال گر است

     کانروز که طبال نیم بطالم

232. عشق تو گرفته آستین می کشدم

     واندر پی یار راستین می کشدم

233. وانگه گوئی دراز تا چند کشی

     با عشق بگو که همچنین می کشدم

235. عمری رخ یکدگر بدیدم به چشم

     امروز که درهم نگریدیم به چشم

236. وانگه گوئی دراز تا چند کشی

     با عشق بگو که همچنین میکشدم

238. فانی شدم و برید اجزای تنم

     می چرخ که بر چرخ بد اول وطنم

239. مستند و خوشند و می پرستند همه

     در عیب از این وحشت و زندان که منم

241. فرمود که دست و پا بکاری بزنیم

     تا می نرود دو دست بازی بزنیم

242. چون در تو زدیم دست از این شادی را

     پس چون نزنین دست آری بزنیم

244. قد صبحنا اللله به عیش و مدام

     قد عیدنا العید و مام صیام

245. املا قدحا وهات یا خیر غلام

     کی یسکرنا ثم علی الدهر سلام

247. قاشانیم و لاابالی حالیم

     فتنه شدگان ازال آزالیم

248. جانداده به عشق رطل مالامالیم

     صافی بخوریم و درد بر سر مالیم

250. قومیکه چو آفتاب دارند قدوم

     در صدق چو آهنند و در لطف چو موم

251. چون پنجه شیرانه خود بگشایند

     نی پرده رها کنند و نی نقش و رسوم

253. گاه از غم دلبران بر آتش باشم

     گاه از پی دوستان مشوش باشم

254. آخر بچه خرمی زنم راه نشاط

     آخر به کدام دلخوشی خوش باشم

256. گاهی ز هوس دست زنان میباشم

     گاه از دوری دست گزان میباشم

257. در آب کنم دست که مه را گیرم

     مه گوید من بر آسمان میباشم

259. گر باده نهان کنیم بو را چه کنیم

     وین حال خمار و رنگ و رو را چه کنیم

260. ور با لب خشک عشق را خشک آریم

     این چشمه چشم همچو جو را چه کنیم

262. گر چرخ پر از ناله کنم معذورم

     ور دشت پر از ژاله کنم معذورم

263. تو جان منی و میدوم در پی تو

     جان را چو به دنباله کنم معذورم

265. گر چرخ زنم گرد تو خورشید زنم

     ور طبل زنم نوبت جاوید زنم

266. چون حارس چوبک زن بام تو شوم

     چوبک همه بر تارک ناهید زنم

268. گر جنگ کند به جای چنگش گیرم

     ور خوار کنم بنام و ننگش گیرم

269. دانی بر من تنگ چرا می گیرد

     تا چون ببرم آید تنگش گیرم

271. گر خوب کنی روی مرا خوب توام

     ور چنگ کنی چو چوب هم چوب توام

272. گر پاره کنی ز رنج ایوب توام

     ای یوسف روزگار یعقوب توام

274. گردان به هوای یار چون گردونیم

     ایزد داند در این هوا ما چونیم

275. ما خیره که عاقلان چرا هشیارند

     وانان حیران که ما چرا مجنونیم

277. گر دریائی ماهی دریای توام

     ور صحرائی آهوی صحرای توام

278. در من می دم بنده دمهای توام

     سرنای تو سرنای تو سرنای توام

280. گر دل دهم و از سر جان برخیزم

     جان بازم و از هر دو جهان برخیزم

281. من بنده به خوی تو نمیدانم زیست

     مقصود تو چیست تا از آن برخیزم

283. گر دل طلبم در خم مویت بینم

     ور جان طلبم بر سر کویت بینم

284. از غایت تشنگی اگر آب خورم

     در آب همه خیال رویت بینم

286. کردیم قبول و من زرد میترسم

     در خدمت تو ز چشم بد میترسم

287. از بیم زوال آفتاب عشقت

     حقا که من از سایه خود میترسم

289. گر رنج دهد بجای بختش گیرم

     ور بند نهد بجای رختش گیرم

290. زان ناز کند سخت که چون بازآید

     سختش گیرم عظیم سختش گیرم

292. گر شاد ببینمت بر این دیده نهم

     ور دیده بر این رخ پسندیده نهم

293. بر عرعر زیبات طوافی دارم

     گر روی بدان جعد پژولیده نهم

295. گر صبر کنی پرده صبرت بدریم

     ور خواب روی خواب ز چشمت ببریم

296. گر کوه شوی در آتشت بگدازیم

     ور بحر شوی تمام آبت بخوریم

298. گر کبر بخورده ام که سرمست توام

     مشتاب بکشتنم که در دست توام

299. گفتی که زمین حق فراخست فراخ

     ای جان به کجا روم که در دست توام

301. گر ماه شوی بر آسمان کم نگرم

     ور بخت شوی رخت بسویت نبرم

302. زین بیش اگر بر سر کویت گذرم

     فرمای که چون مار بکوبند سرم

304. گر من بدر سرای تو کم گذری

     از بیم غیوران تو باشد حذرم

305. تو خود به دلم دری چو فکرت شب و روز

     هرگه که ترا جویم در دل نگرم

307. گر یار کنی خصم تواش گردانیم

     هر لحظه به نوعی دگرت رنجانیم

308. گر خار شدی گل از تو پنهان داریم

     ور گل گردی در آتشت بنشانیم

310. گفتم به فراق مدتی بگزارم

     باشد که پشیمان شود آن دلدارم

311. بس نوشیدم ز صبر و بس کوشیدم

     نتوانستم از تو چه پنهان دارم

313. گویی تو که من ز هر هنر باخبرم

     این بی خبری بس که ز خود بیخبری

314. تا از من و مای خود مسلم نشوی

     با این ملکان محرم و همدم نشوی

316. گفتم دل و دین بر سر کارت کردم

     هر چیز که داشتم نثارت کردم

317. گفتا تو که باشی که کنی یا نکنی

     آن من بردم که بیقرارت کردم

319. گفتم سگ نفس را مگر پیر کنم

     در گردن او ز توبه زنجیر کنم

320. زنجیر دران شود چو بیند مردار

     با این سگ هار من چه تدبیر کنم

322. گفتم که دل از تو برکنم نتوانم

     یا بی غم تو دمی زنم نتوانم

323. گفتم که ز سر برون کنم سودایت

     ای خواجه اگر مرد منم نتوانم

325. گفتم که ز چشم خلق با دردسریم

     تا زحمت خود ز چشم خلقان ببریم

326. او در تن چون خیال من شد چو خیال

     یعنی که ز چشمها کنون دورتریم

328. گفتم که مگر غمت بود درمانم

     کی دانستم که با غمت درمانم

329. او از سر لطف گفت درمان تو چیست

     گفتم وصلت گفت بر این درمانم

331. گنجینه اسرار الهی مائیم

     بحر گهر نامتناهی مائیم

332. بگرفته ز ماه تا به ماهی مائیم

     بنشسته به تخت پادشاهی مائیم

334. گوئیکه به تن دور و به دل با یارم

     زنهار مپندار که من دل دارم

335. گر نقش خیال خود ببینی روزی

     فریاد کنی که من ز خود بیزارم

337. گه در طلب وصل مشوش باشیم

     گاه از تعب هجر در آتش باشیم

338. چون از من و تو این من و تو پاک شود

     آنگه من و تو بی من و تو خوش باشیم

340. لا الفجر بقینت و لا شرب مدام

     الفخر لمن یطعن فی یوم زحام

341. من یبدل روحه به سیف و سهام

     یستأهل آن یقعدو الناس قیام

343. لب بستم و صد نکته خموشت گفتم

     در گوش دل عشوه فروشت گفتم

344. در سر دارم آنچه به گوشت گفتم

     فردا بنمایم آنچه دوشت گفتم

346. لیلم که نهاری نکند من چکنم

     بختم که سواری نکند من چکنم

347. گفتم که به دولتی جهانرا بخورم

     اقبال چو یاری نکند من چکنم

349. ما از دو صفت ز کار بیکار شویم

     در دست دو خوی بد گرفتار شویم

350. یک خوآنی که سخت از او مست شویم

     خوی دگر آنکه دیر هشیار شویم

352. ما باده ز خون دل خود می نوشیم

     در خم تن خویش چو می می جوشیم

353. جان را بدهیم و نیم از آن باده خوریم

     سر را بدهیم و جرعه ای نفروشیم

355. ما باده ز یار دلفروز آوردیم

     ما آتش عشق سینه سوز آوردیم

356. تا دور ابد جهان نبیند در خواب

     آن شبها را که ما به روز آوردیم

358. ما برزگران این کهن دشت نویم

     در کشته شادی همه غم میدرویم

359. چون لاله کم عمر در این دشت فنا

     تا سر زده از خاک ببادی گرویم