حکایت لقمان حکیم
سعدی
https://www.sherfarsi.ir/sadi/حکایت-لقمان-حکیم

متن حکایت لقمان حکیم

1. شنیدم که لقمان سیه فام بود

   نه تن پرور و نازک اندام بود

   شنیدم که لقمان حکیم سیاه پوست بود. بدنی چاق نداشت و لاغر اندام بود

2. یکی بنده خویش پنداشتش

   زبون دید و در کار گل داشتش

   شخصی او را دید  و او را با برده خودش اشتباه گرفت. او را حقیر شمرد و به کار بنایی گمارد

3. جفا دید و با جور و قهرش بساخت

   به سالی سرایی ز بهرش بساخت

   لقمان از او ستم دید ولی با ظلم و جورش کنار آمد. در مدت یک سال برایش خانه ای ساخت.

4. چو پیش آمدش بنده رفته باز

   ز لقمانش آمد نهیبی فراز

   هنگامی که برده واقعی آن شخص (که فرار کرده بود) پیش او بازگشت، ترسی شدید از لقمان او را فرا گرفت.

5. به پایش در افتاد و پوزش نمود

   بخندید لقمان که پوزش چه سود

   به پای لقمان افتاد و معذرت خواهی کرد. لقمان خنید که عذرخواهی تو چه سودی دارد؟

6. به سالی ز جورت جگر خون کنم

   به یک ساعت از دل بدر چون کنم

   در مدت یک سال از دست ظلم و ستم تو، خون به جگر باشم، حالا چطور می توانم در مدت یک ساعت همه چیز را فراموش کنم؟

7. ولی هم ببخشایم ای نیکمرد

   که سود تو ما را زیانی نکرد

   ولی ای مرد نیک، با این همه، تو را می بخشم چرا که سودی که تو از کار من بردی، برای من زیانی نداشت.

8. تو آباد کردی شبستان خویش

   مرا حکمت و معرفت گشت بیش

   تو خوابگاهت را ساختی، و من علم و معرفتم زیاد شد.

9. غلامی است در خیلم ای نیکبخت

   که فرمایمش وقتها کار سخت

   در بین خدمتکارانم، غلامی دارم که زمان‌های طولانی او را به کارهای سخت می‌گمارم.

10. دگر ره نیازارمش سخت دل

    چو یاد آیدم سختی کار گل

    از این پس، هنگامی که مشقت کار بنایی را به خاطر بیاورم، او را با سنگدلی آزار نخواهم داد.

11. هر آن کس که جور بزرگان نبرد

    نسوزد دلش بر ضعیفان خرد

    هرکسی که ظلم بالادستان را ندید، دلش به حال زیردستان نمی‌سوزد

12. گر از حاکمان سختت آید سخن

    تو بر زیردستان درشتی مکن

    اگر حرفهای درشتی که از رئیسان خود می شنوی، برایت سنگین است، تو هم بر سر زیردستان خودت فریاد نکش و به آنها سختی روا ندار.