هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد
سعدی
https://www.sherfarsi.ir/sadi/هر-که-چیزی-دوست-دارد-جان-و-دل-بر-وی-گمارد

متن هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد

1. هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد

   هر که محرابش تو باشی سر ز خلوت برنیارد

   هر کسی که چیزی را دوست دارد، جان و دلش را در خدمت آن قرار می‌دهد؛ هر کسی که روی نمازش تو باشی، سرش را از خلوت با تو بلند نمی‌کند.

2. روزی اندر خاکت افتم ور به بادم می رود سر

   کان که در پای تو میرد جان به شیرینی سپارد

   حتی اگر سرم را از دست بدهم، روزی به پای تو می‌افتم چرا که کسی که به پای تو بمیرد، جان سپردنش شیرین و دلپذیر است.

3. من نه آن صورت پرستم کز تمنای تو مستم

   هوش من دانی که بردست آن که صورت می نگارد

   من ظاهر پرستی نیستم که مست خواهش تو باشم؛ می‌دانی که آن کسی که زیبایی تو را نقش کرده است (خداوند) هوش از سرم برده است.

4. عمر گویندم که ضایع می کنی با خوبرویان

   وان که منظوری ندارد عمر ضایع می گذارد

   به من می‌گویند که در عشق زیبا رویان، عمرت را داری تباه می‌کنی؛ کسی که منظور و محبوب و معشوقی ندارد، عمرش تباه است.

5. هر که می ورزد درختی در سرابستان معنی

   بیخش اندر دل نشاند تخمش اندر جان بکارد

   کسی که در باغ و بوستان سرای معنا درختی می‌کارد، ریشه‌اش را در دل می‌گذارد و تخمش را در جان می‌کارد

6. عشق و مستوری نباشد پای گو در دامن آور

   کز گریبان ملامت سر برآوردن نیارد

   عشق با پوشیدگی و مخفی کاری سازگار نیست. بگو که پایش را از این کار بیرون بیاورد چرا که اگر درگیر عشق شد، نمی‌تواند از سرزنش مردم، سرش را از یقه‌اش بیرون بیاورد و سرش را بلند کند.

7. گر من از عهدت بگردم ناجوانمردم نه مردم

   عاشق صادق نباشد کز ملامت سر بخارد

   اگر من به عهد و پیمان تو وفادار نباشم، مرد نیستم بلکه ناجوانمردم. کسی که از سرزنش دیگران شرمنده شود، عاشقی راستین نیست.

8. باغ می خواهم که روزی سرو بالایت ببیند

   تا گلت در پا بریزد و ارغوان بر سر ببارد

   دلم می‌خواهد که یک روز باغ قد و قامت بلند بالای تو را ببیند تا گل به پایت بریزد و ارغوان بر سرت بپاشد.

9. آن چه رفتارست و قامت وان چه گفتار و قیامت

   چند خواهی گفت سعدی طیبات آخر ندارد

   عجب رفتاری دارد! عجب قد و قامتی دارد! عجب سخنی دارد! عجب قیامتی است! تا کی می‌خواهی به توصیفات محبوب خود ادامه بدهی؟! ای سعدی بدان که خوبی‌های محبوب پایانی ندارد.