ناچار هر که صاحب روی نکو بود

متن ناچار هر که صاحب روی نکو بود

ناچار هر که صاحب روی نکو بود

هر جا که بگذرد همه چشمی در او بود

هر کسی که صورت زیبایی داشته باشد، از هر جا که عبور کند، به ناچار چشم همه بر روی او است.
ای گل تو نیز شوخی بلبل معاف دار

کان جا که رنگ و بوی بود گفت و گو بود

ای گل! تو هم مزاح و گستاخی بلبل را ببخش چراکه هرجایی که رنگ و بویی باشد، گفت و گو هم هست.
نفس آرزو کند که تو لب بر لبش نهی

بعد از هزار سال که خاکش سبو بود

بعد از هزار سال که خاک بدن تبدیل به کوزه شده است، نفس آرزو می کند که تو لبانت را بر لبانش بگذاری.
پاکیزه روی در همه شهری بود ولیک

نه چون تو پاکدامن و پاکیزه خو بود

در همه شهرها زیبارو وجود دارند ولی مثل تو پاکدامن و پاک سیرت نیستند
ای گوی حسن برده ز خوبان روزگار

مسکین کسی که در خم چوگان چو گو بود

ای کسی که گوی زیبایی را از زیبارویان روزگار ربوده ای (بر همه زیبارویان برتری داری)! بیچاره کسی که همانند گوی دربند انحنای چوگان باشد.
مویی چنین دریغ نباشد گره زدن

بگذار تا کنار و برت مشک بو بود

آیا حیف نیست که چنین مویی را گره بزنی؟ اجازه بده تا کنار و اطرافت با بوی مشک، خوشبو باشد.
پندارم آن که با تو ندارد تعلقی

نه آدمی که صورتی از سنگ و رو بود

به نظرم می آید که کسی که وابستگی ای به تو ندارد، انسان نیست بلکه تنها ظاهری از سنگ و صورت دارد.
من باری از تو بر نتوانم گرفت چشم

گم کرده دل هرآینه در جست و جو بود

من نمی توانم یک بار هم چشم از روی تو بردارم. کسی که دلش را گم کرده باشد، همواره در حال جستجو است.
بر می نیاید از دل تنگم نفس تمام

چون ناله کسی که به چاهی فرو بود

از دل تنگ من، نفس به تمامی بیرون نمی آید. همانند ناله کسی که در ته چاه است.
سعدی سپاس دار و جفا بین و دم مزن

کز دست نیکوان همه چیزی نکو بود

ای سعدی! شکرگزار باش و ستم ببین و هیچ حرفی نزن و شکایتی نکن. چراکه از دست نیکان، همه چیز خوب است.