قسمت سوم

چو نزدیک شد پهلوان سپاه

نیایش کنان برگفتند راه

بپرسید دستان ز ایرانیان

ز شاه و ز پیکار تورانیان

درود بزرگان بدستان بداد

ز شاه و ز گردان فرخ نژاد

همه درد دل پیش دستان بخواند

غم پور گم بوده با او براند

همی گفت رویم نبینی برنگ

ز خون مژه پشت پایم بلنگ

ازان پس نشان تهمتن بخواست

بپرسید و گفتش که رستم کجاست

بدو گفت رستم بنخچیر گور

بیاید همانا که برگشت هور

شوم گفت تا من ببینمش روی

ز خسرو یکی نامه درام بدوی

بدو گفت دستان کز ایدر مرو

که زود آید از دشت نخچیرگو

تو تا رستم آید بخانه بپای

یک امروز با ما بشادی گرای

چو گیو اندر آمد بایوان ز راه

تهمتن بیامد ز نخچیرگاه

پذیره شدش گیو کامد فراز

پیاده شد از اسب و بردش نماز

پر از آرزو دل پر از رنگ روی

برخ برنهاد از دو دیده دو جوی

چو رستم دل گیو را خسته دید

بآب مژه روی او نشسته دید

بدو گفت باری تباهست کار

بایوان و بر شاه بد روزگار

ز اسب اندر آمد گرفتش ببرد

بپرسیدش از خسرو تاجور

ز گودرز وز طوس وز گستهم

ز گردان لشکر همه بیش و کم

ز شاپور و فرهاد وز بیژنا

ز رهام و گرگین وز هرتنا

چو آواز بیژن رسیدش بگوش

برآمد بناکام ازو یک خروش

برستم چنین گفت کای بآفرین

گزین همه خسروان زمین

چنان شاد گشتم بدیدار تو

بدین پرسش خوب و گفتار تو

درستند ازین هرک بردی تو نام

ازیشان فراوان درود و پیام

نبینی که بر من بپیران سرم

چه آمد ز بخت بد اندر خورم

چه چشم بد آمد بگودرزیان

کزان سود ما را سر آمد زیان

ز گیتی مرا خود یکی پور بود

همم پور و هم پاک دستور بود

شد از چشم من در جهان ناپدید

بدین دودمان کس چنین غم ندید

چنینم که بینی بپشت ستور

شب و روز تازان بتاریک هور

ز بیژن شب و روز چون بیهشان

بجستم بهر سو ز هر کس نشان

کنون شاه با جام گیتی نمای

بپیش جهان آفرین شد بپای

چه مایه خروشید و کرد آفرین

بجشن کیان هرمز فرودین

پس آمد ز آتشکده تا بگاه

کمربست و بنهاد بر سر کلاه

همان جام رخشنده بنهاد پیش

بهر سو نگه کرد ز اندازه بیش

بتوران نشان داد زو شهریار

ببند گران و ببد روزگار

چو در جام کیخسرو ایدون نمود

سوی پهلوانم دوانید زود

کنون آمدم با دلی پر امید

دو رخساره زرد و دو دیده سپید

ترا دیدم اندر جهان چاره گر

تو بندی بفریاد هر کس کمر

همی گفت و مژگان پر از آب زرد

همی برکشید از جگر باد سرد

ازان پس که نامه برستم داد

همه کار گرگین بدو کرد یاد

ازو نامه بستد دو دیده پر آب

همه دل پر از کین افراسیاب

پس از بهر بیژن خروشید زار

فرو ریخت از دیده خون برکنار

بگیو آنگهی گفت مندیش ازین

که رستم نگرداند از رخش زین

مگر دست بیژن گرفته بدست

همه بند و زندان او کرده پست

بنیروی یزدان و فرمان شاه

ز توران بگردانم این تاج و گاه

وز آنجا بایوان رستم شدند

بره بر همی رای رفتن زدند

چو آن نامه شاه رستم بخواند

ز گفتار خسرو بخیره بماند

ز بس آفرید جهاندار شاه

بد آن نامه بر پهلوان سپاه

بگیو آنگهی گفت بشناختم

بفرمان او راه را ساختم

بدانستم این رنج و کردار تو

کشیدن بهر کار تیمار تو

چه مایه ترا نزد من دستگاه

بهر کینه گاه اندرون کینه خواه

چه کین سیاوش چه مازندران

کمر بسته بر پیش جنگاوران

برین آمدن رنج برداشتی

چنین راه دشوار بگذاشتی

بدیدار تو سخت شادان شدم

ولیکن ز بیژن غریوان شدم

نبایستمی کاین چنین سوگوار

ترا دیدمی خسته روزگار

من از بهر این نامه شاه را

بفرمان بسر بسپرم راه را

ز بهر ترا خود جگر خسته ام

بدین کار بیژن کمر بسته ام

بکوشم بدین کارگر جان من

ز تن بگسلد پاک یزدان من

من از بهر بیژن ندارم برنج

فدا کردن جان و مردان و گنج

بنیروی یزدان ببندم کمر

ببخت شهنشاه پیروزگر

بیارمش زان بند تاریک چاه

نشانمش با شاه در پیشگاه

سه روز اندرین خان من شاد باش

ز رنج و ز اندیشه آزاد باش

که این خانه زان خانه بخشیده نیست

مرا با تو گنج و تن و جان یکیست

چهارم سوی شهر ایران شویم

بنزدیک شاه دلیران شویم

چو رستم چنین گفت بر جست گیو

ببوسید دست و سر و پای نیو

برو آفرین کرد کای نامور

بمردی و نیروی و بخت و هنر

بماناد بر تو چنین جاودان

تن پیل و هوش و دل موبدان

ز هر نیکئی بهره ور بادیا

چنین کز دلم زنگ بزدادیا

چو رستم دل گیو پدرام دید

ازان پس بنیکی سرانجام دید

بسالار خوان گفت پیش آر خوان

بزرگان و فرزانگان را بخوان

زواره فرامرز و دستان و گیو

نشستند بر خوان سالار نیو

بخوردند خوان و بپرداختند

نشستنگه رود و می ساختند

نوازنده رود با میگسار

بیامد بایوان گوهر نگار

همه دست لعل از می لعل فام

غریونده چنگ و خروشنده جام

بروز چهارم گرفتند ساز

چو آمدش هنگام رفتن فراز

بفرمود رستم که بندید بار

سوی شاه ایران بسیچید کار

سواران گردنکش از کشورش

همه راه را ساخته بر درش

بیامد برخش اندر آورد پای

کمر بست و پوشید رومی قبای

بزین اندر افگند گرز نیا

پر از جنگ سر دل پر از کیمیا

بگردون برافراخته گوش رخش

ز خورشید برتر سر تاج بخش

خود و گیو با زابلی صد سوار

ز لشکر گزید از در کارزار

که نابردنی بود برگاشتند

بزال و فرامرز بگذاشتند

سوی شهر ایران نهادند روی

همه راه پویان و دل کینه جوی

چو رستم بنزدیک ایران رسید

بنزدیک شهر دلیران رسید

یکی باد نوشین درود سپهر

برستم رسانید شادان بمهر

بر رستم آمد همانگاه گیو

کز ایدر نباید شدن پیش نیو

شوم گفت و آگه کنم شاه را

که پیمود رخش تهم راه را

چو رفت از بر رستم پهلوان

بیامد بدرگاه شاه جوان

چو نزدیک کیخسرو آمد فراز

ستودش فراوان و بردش نماز

پس از گیو گودرز پرسید شاه

که رستم کجا ماند چون بود راه

بدو گفت گیو ای شه نامدار

برآید ببخت تو هرگونه کار

نتابید رستم ز فرمان تو

دلش بسته دید بپیمان تو

چو آن نامه شاه دادم بدوی

بمالید بر نامه بر چشم و روی

عنان با عنان من اندر ببست

چنانچون بود گرد خسروپرست

برفتم من از پیش تا با تو شاه

بگویم که آمد تهمتن ز راه

بگیو آنگهی گفت رستم کجاست

که پشت بزرگی و تخم وفاست

گرامیش کردن سزاوار هست

که نیکی نمایست و خسروپرست

بفرمود خسرو بفرزانگان

بمهتر نژادان و مردانگان

پذیره شدن پیش او با سپاه

که آمد بفرمان خسرو براه

بگفتند گودرز کشواد را

شه نوذران طوس و فرهاد را

دو بهره ز گردان گردنکشان

چه از گرزداران مردمکشان

بر آیین کاوس برخاستند

پذیره شدن را بیاراستند

جهان شد ز گرد سواران بنفش

درخشان سنان و درفشان درفش

چو نزدیک رستم فراز آمدند

پیاده برسم نماز آمدند

ز اسب اندر آمد جهان پهلوان

کجا پهلوانان بپشش نوان

بپرسید مر هریکی را ز شاه

ز گردنده خورشید و تابنده ماه

نشستند گردان و رستم بر اسب

بکردار رخشنده آذرگشسب

چو آمد بر شاه کهترنواز

نوان پیش او رفت و بردش نماز

ستایش کنان پیش خسرو دوید

که مهر و ستایش مر او را سزید

برآورد سر آفرین کرد و گفت

مبادت جز از بخت پیروز جفت

چو هرمزد بادت بدین پایگاه

چو بهمن نگهبان فرخ کلاه

همه ساله اردیبهشت هژیر

نگهبان تو با هش و رای پیر

چو شهریورت باد پیروزگر

بنام بزرگی و فر و هنر

سفندارمذ پاسبان تو باد

خرد جان روشن روان تو باد

چو خردادت از یاوران بر دهاد

ز مرداد باش از بر و بوم شاد

دی و اورمزدت خجسته بواد

در هر بدی بر تو بسته بواد

دیت آذر افروز و فرخنده روز

تو شادان و تاج تو گیتی فروز

چو این آفرین کرد رستم بپای

بپرسید و کردش بر خویش جای

بدو گفت خسرو درست آمدی

که از جان تو دور بادا بدی

توی پهلوان کیان جهان

نهان آشکار آشکارت نهان

گزین کیانی و پشت سپاه

نگهدار ایران و لشکر پناه

مرا شاد کردی بدیدار خویش

بدین پر هنر جان بیدار خویش

زواره فرامرز و دستان سام

درستند ازیشان چه داری پیام

فرو بود رستم ببوسید تخت

که ای نامور خسرو نیکبخت

ببخت تو هر سه درستند و شاد

انوشه کسی کش کند شاه یاد

بسالار نوبت بفرمود شاه

که گودرز و طوس و گوان را بخواه

در باغ بگشاد سالار بار

نشستنگهی بود بس شاهوار

بفرمود تا تاج زرین و تخت

نهادند زیر گلفشان درخت

همه دیبه خسروانی بباغ

بگسترد و شد گلستان چون چراغ

درختی زدند از بر گاه شاه

کجا سایه گسترد بر تاج و گاه

تنش سیم و شاخش ز یاقوت و زر

برو گونه گون خوشه های گهر

عقیق و زمرد همه برگ و بار

فروهشته از تاج چون گوشوار

همه بار زرین ترنج و بهی

میان ترنج و بهیها تهی

بدو اندرون مشک سوده بمی

همه پیکرش سفته برسان نی

کرا شاه بر گاه بنشاندی

برو باد ازو مشک بفشاندی

همه میگساران بیپش اندرا

همه بر سران افسر از گوهرا

ز دیبای زربفت چینی قبای

همه پیش گاه سپهبد بپای

همه طوق بربسته و گوشوار

بریشان همه جامه گوهرنگار

همه رخ چو دیبای رومی برنگ

فروزنده عود و خروشنده چنگ

همه دل پر از شادی و می بدست

رخان ارغوانی و نابوده مست

بفرمود تا رستم آمد بتخت

نشست از بر گاه زیر درخت

برستم چنین گفت پس شهریار

که ای نیک پیوند و به روزگار

ز هر بد توی پیش ایران سپر

همیشه چو سیمرغ گسترده پر

چه درگاه ایران چه پیش کیان

همه بر در رنج بندی میان

شناسی تو کردار گودرزیان

به آسانی و رنج و سود و زیان

میان بسته دارند پیشم بپای

همیشه بنیکی مرا رهنمای

بتنها تن گیو کز انجمن

ز هر بد سپر بود در پیش من

چنین غم بدین دوده نامد بنیز

غم و درد فرزند برتر ز چیز

بدین کار گر تو ببندی میان

پذیره نیایدت شیر ژیان

کنون چاره کار بیژن بجوی

که او را ز توران بد آمد بروی

ز گردان و اسبان و شمشیر و گنج

ببر هرچ باید مدار این برنج

چو رستم ز کیخسرو ایدون شنید

زمین را ببوسید و دم درکشید

برو آفرین کرد کای نیک نام

چو خورشید هر جای گسترده کام

ز تو دور بادا دو چشم نیاز

دل بدسگالت بگرم و گداز

توی بر جهان شاه و سالار و کی

کیان جهان مر ترا خاک پی

که چون تو ندیدست یک شاه گاه

نه تابنده خروشید و گردنده ماه

بدان را ز نیکان تو کردی جدا

تو داری بافسون و بند اژدها

بکندم دل دیو مازندران

بفر کیانی و گرز گران

مرامادر از بهر رنج تو زاد

تو باید که باشی بآرام و شاد

منم گوش داده بفرمان تو

نگردم بهرسان ز پیمان تو

دل و جان نهاده بسوی کلاه

بران ره روم کم بفرمود شاه

و نیز از پی گیو اگر بر سرم

هوا بارد آتش بدو ننگرم

رسیده بمژگانم اندر سنان

ز فرمان خسرو نتابم عنان

برآرم ببخت تو این کار کرد

سپهبد نخواهم نه مردان مرد

کلید چنین بند باشد فریب

نه هنگام گرزست و روز نهیب

چو رستم چنین گفت گودرز و گیو

فریبرز و فرهاد و شاپور نیو

بزرگان لشکر برو آفرین

همی خواندند از جهان آفرین

بمی دست بردند با شهریار

گشاده بشادی در نوبهار

چو گرگین نشان تهمتن شنید

بدانست کآمد غمش را کلید

فرستاد نزدیک رستم پیام

که ای تیغ بخت و وفا را نیام

درخت بزرگی و گنج وفا

در رادمردی و بند بلا

گرت رنج ناید ز گفتار من

سخن گسترانی ز کردار من

نگه کن بدین گنبد گوژپشت

که خیره چراغ دلم را بکشت

بتاریکی اندر مرا ره نمود

نوشته چنین بود بود آنچ بود

بر آتش نهم خویشتن پیش شاه

گر آمرزش آرد مرا زین گناه

مگر باز گردد ز بد نام من

بپیران سر این بد سرانجام من

مرا گر بخواهی ز شاه جوان

چو غرم ژیان با تو آیم دوان

شوم پیش بیژن بغلتم بخاک

مگر بازیابم من آن کیش پاک

چو پیغام گرگین برستم رسید

یکی باد سرد از جگر برکشید

بپیچید ازان درد و پیغام اوی

غم آمدش ازان بیهده کام اوی

فرستاده را گفت رو باز گرد

بگویش که ای خیره ناپاک مرد

تو نشنیدی آن داستان پلنگ

بدان ژرف دریا که زد با نهنگ

که گر بر خرد چیره گردد هوا

نیابد ز چنگ هوا کس رها

خردمند کآرد هوا را بزیر

بود داستانش چو شیر دلیر

نبایدش بردن بنخچیر روی

نه نیز از ددان رنجش آید بدوی

تو دستان نمودی چو روباه پیر

ندیدی همی دام نخچیرگیر

نشاید کزین بیهده کام تو

که من پیش خسرو برم نام تو

ولیکن چو اکنون ببیچارگی

فرو مانده گشتی بیکبارگی

ز خسرو بخواهم گناه ترا

بیفروزم این تیره ماه ترا

اگر بیژن از بند یابد رها

بفرمان دادار گیهان خدا

رهاگشتی از بند و رستی بجان

ز تو دور شد کینه بدگمان

وگر جز برین روی گردد سپهر

ز جان و تن خویش بردار مهر

نخستین من آیم بدین کینه خواه

بنیروی یزدان و فرمان شاه

وگر من نیایم چو گودرز و گیو

بخواهد ز تو کینه پور نیو

برآمد برین کار یک روز و شب

و زین گفته بر شاه نگشاد لب

دوم روز چون شاه بنمود تاج

نشست از بر سیمگون تخت عاج

بیامد تهمتن بگسترد بر

بخواهش بر شاه خورشید فر

ز گرگین سخن گفت با شهریار

ازان گم شده بخت و بد روزگار

بدو گفت شاه ای سپهدار من

همی بگسلی بند و زنهار من

که سوگند خوردم بتخت و کلاه

بدارای بهرام و خورشید و ماه

که گرگین نبیند ز من جز بلا

مگر بیژن از بند یابد رها

جزین آرزو هرچ باید بخواه

ز تخت و ز مهر و ز تیغ و کلاه

پس آنگه چنین گفت رستم بشاه

که ای پرهنر نامور پیشگاه

اگر بد سگالید پیچد همی

فدا کردن جان بسیچد همی

گر آمرزش شاه نایدش پیش

نبودیش نام و برآید ز کیش

هرآن کس که گردد ز راه خرد

سرانجام پیچد ز کردار خود

سزد گر کنی یاد کردار اوی

همیشه بهر کینه پیکار اوی

بپیش نیاکانت بسته کمر

بهر کینه گه با یکی کینه ور

اگر شاه بیند بمن بخشدش

مگر اختر نیک بدرخشدش

برستم ببخشید پیروز شاه

رهانیدش از بند و تاریک چاه

ز رستم بپرسید پس شهریار

که چون راند خواهی برین گونه کار

چه باید ز گنج و زلشکر بخواه

که باید که با تو بیاید براه

بترسم ز بد گوهر افراسیاب

که بر جان بیژن بگیرد شتاب

یکی بادسارست دیو نژند

بسی خوانده افسون و نیرنگ و بند

بجنباندش اهرمن دل ز جای

بیندازد آن تیغ زن را زپای

چنین گفت رستم بشاه جهان

که این کار ببسیچم اندر نهان

کلید چنین بند باشد فریب

نباید برین کار کردن نهیب

نه هنگام گرزست و تیغ و سنان

بدین کار باید کشیدن عنان

فراوان گهر باید و زرو سیم

برفتن پر امید و بودن به بیم

بکردار بازارگانان شدن

شکیبا فراوان بتوران بدن

ز گستردنی هم ز پوشیدنی

بباید بهایی و بخشیدنی

چو بشنید خسرو ز رستم سخن

بفرمود تا گنجهای کهن

همه پاک بگشاد گنجور شاه

بدینار و گوهر بیاراست گاه

تهمتن بیامد همه بنگرید

هر آنچش ببایست زان برگزید

ازان صد شتر بار دینار کرد

صد اشتر ز گنج درم بار کرد

بفرمود رستم بسالار بار

که بگزین ز گردان لشکر هزار

ز مردان گردنکش و نامور

بباید تنی چند بسته کمر

چو گرگین و چون زنگه شاوران

دگر گستهم شیر جنگ آوران

چهارم گرازه که راند سپاه

فروهل نگهبان تخت و کلاه

چو فرهاد و رهام گرد دلیر

چو اشکش که صید آورد نره شیر

چنین هفت یل باید آراسته

نگهبان این لشکر و خواسته

همه تاج و زیور بینداختند

چنانچون ببایست برساختند

پس آگاهی آمد بگردنکشان

بدان گرزداران دشمن کشان

بپرسید زنگه که خسرو کجاست

چه آمد برویش که ما را بخواست

چو سالار نوبت بیامد بدر

بشبگیر بستند گردان کمر

همه نیزه داران جنگ آوران

همه مرزبانان ناماوران

همه نیزه و تیر بار هیون

همه جنگ را دست شسته بخون

سپیده دمان گاه بانگ خروس

ببستند بر کوهه پیل کوس

تهمتن بیامد چو سرو بلند

بچنگ اندرون گرز و بر زین کمند

سپاه از پس پشت و گردان ز پیش

نهاده بکف بر همه جان خویش

برفت از در شاه با لشکرش

بسی آفرین خواند برکشورش

چو نزدیکی مرز توران رسید

سران را ز لشکر همه برگزید

بلشکر چنین گفت پس پهلوان

که ایدر بباشید روشن روان

مجنبید از ایدر مگر جان من

ز تن بگسلد پاک یزدان من

بسیچیده باشید مر جنگ را

همه تیز کرده بخون چنگ را

سپه بر سر مرز ایران بماند

خود و سرکشان سوی توران براند

همه جامه برسان بازارگان

بپوشید و بگشاد بند از میان

گشادند گردان کمرهای سیم

بپوشیدشان جامه های گلیم

سوی شهر توران نهادند روی

یکی کاروانی پر از رنگ و بوی

گرانمایه هفت اسب با کاروان

یکی رخش و دیگر نشست گوان

صد اشتر همه بار او گوهرا

صد اشتر همه جامه لشکرا

ز بس های و هوی و درنگ درای

بکردار تهمورثی کرنای

همی شهر بر شهر هودج کشید

همی رفت تا شهر توران رسید

چو آمد بنزدیک شهر ختن

نظاره بیامد برش مرد و زن

همه پهلوانان توران بجای

شده پیش پیران ویسه بپای

چو پیران ویسه ز نخچیر گاه

بیامد تهمتن بدیدش براه

یکی جام زرین پر از گوهرا

بدیبا بپوشید رستم سرا

ده اسب گرانمایه با زیورش

بدیبا بیاراست اندر خورش

بفرمانبران داد و خود پیش رفت

بدرگاه پیران خرامید تفت

برو آفرین کرد کای نامور

بایران و توران ببخت و هنر

چنان کرد رویش جهاندار ساز

که پیران مر او را ندانست باز

بپرسید و گفت از کجایی بگوی

چه مردی و چون آمدی پوی پوی

بدو گفت رستم ترا کهترم

بشهر تو کرد ایزد آبشخورم

ببازارگانی ز ایران بتور

بپیمودم این راه دشوار و دور

فروشنده ام هم خریدار نیز

فروشم بخرم ز هر گونه چیز

بمهر تو دارم روان را نوید

چنین چیره شد بر دلم بر امید

اگر پهلوان گیردم زیر بر

خرم چارپای و فروشم گهر

هم از داد تو کس نیازاردم

هم از ابر مهرت گهر باردم

پس آن جام پر گوهر شاهوار

میان کیان کرد پیشش نثار

گرانمایه اسبان تازی نژاد

که بر مویشان گرد نفشاند باد

بسی آفرین کرد و آن خواسته

بدو داد و شد کار آراسته

چو پیران بدان گوهران بنگرید

کزان جام رخشنده آمد پدید

برو آفرین کرد وبنواختش

بران تخت پیروزه بنشاختش

که رو شاد و ایمن بشهر اندرا

کنون نزد خویشت بسازیم جا

کزین خواسته بر تو تیمار نیست

کسی را بدین با تو پیکار نیست

برو هرچ داری بهایی بیار

خریدار کن هر سوی خواستار

فرود آی در خان فرزند من

چنان باش با من که پیوند من

بدو گفت رستم که ای پهلوان

هم ایدر بباشیم با کاروان

که با ما ز هر گونه مردم بود

نباید که زان گوهری گم بود

بدو گفت رو بآرزو گیر جای

کنم رهنمایی بپیشت بپای

یکی خانه بگزید و بر ساخت کار

بکلبه درون رخت بنهاد و بار

خبر شد کز ایران یکی کاروان

بیامد بر نامور پهلوان

ز هر سو خریدار بنهاد گوش

چو آگاهی آمد ز گوهر فروش

خریدار دیبا و فرش و گهر

بدرگاه پیران نهادند سر

چو خورشید گیتی بیاراستی

بدان کلبه بازار برخاستی

منیژه خبر یافت از کاروان

یکایک بشهر اندر آمد دوان

برهنه نوان دخت افراسیاب

بر رستم آمد دو دیده پر آب

برو آفرین کرد و پرسید و گفت

همی بآستین خون مژگان برفت

که برخوردی از جان وز گنج خویش

مبادت پشیمانی از رنج خویش

بکام تو بادا سپهر بلند

ز چشم بدانت مبادا گزند

هر امید دل را که بستی میان

ز رنجی که بردی مبادت زیان

همیشه خرد بادت آموزگار

خنک بوم ایران و خوش روزگار

چه آگاهی استت ز گردان شاه

ز گیو و ز گودرز و ایران سپاه

نیامد بایران ز بیژن خبر

نیایش نخواهد بدن چاره گر

که چون او جوانی ز گودرزیان

همی بگسلاند بسختی میان

بسودست پایش ز بند گران

دو دستش ز مسمار آهنگران

کشیده بزنجیر و بسته ببند

همه چاه پرخون آن مستمند

نیابم ز درویشی خویش خواب

ز نالیدن او دو چشمم پر آب

بترسید رستم ز گفتار اوی

یکی بانگ برزد براندش ز روی

بدو گفت کز پیش من دور شو

نه خسرو شناسم نه سالارنو

ندارم ز گودرز و گیو آگهی

که مغزم ز گفتار کردی تهی

برستم نگه کرد و بگریست زار

ز خواری ببارید خون بر کنار

بدو گفت کای مهتر پرخرد

ز تو سرد گفتن نه اندر خورد

سخن گر نگویی مرانم ز پیش

که من خود دلی دارم از درد ریش

چنین باشد آیین ایران مگر

که درویش را کس نگوید خبر

بدو گفت رستم که ای زن چبود

مگر اهرمن رستخیزت نمود

همی بر نوشتی تو بازار من

بدان روی بد با تو پیکار من

بدین تندی از من میازار بیش

که دل بسته بودم ببازار خویش

و دیگر بجایی که کیخسروست

بدان شهر من خود ندارم نشست

ندانم همی گیو و گودرز را

نه پیموده ام هرگز آن مرز را

بفرمود تا خوردنی هرچ بود

نهادند در پیش درویش زود

یکایک سخن کرد ازو خواستار

که با تو چرا شد دژم روزگار

چه پرسی ز گردان و شاه و سپاه

چه داری همی راه ایران نگاه

منیژه بدو گفت کز کار من

چه پرسی ز بدبخت و تیمار من

کزان چاه سر با دلی پر ز درد

دویدم بنزد تو ای رادمرد

زدی بانگ بر من چو جنگاوران

نترسیدی از داور داوران

منیژه منم دخت افراسیاب

برهنه ندیدی رخم آفتاب

کنون دیده پرخون و دل پر ز درد

ازین در بدان در دوان گردگرد

همی نان کشکین فرازآورم

چنین راند یزدان قضا بر سرم

ازین زارتر چون بود روزگار

سر آرد مگر بر من این کردگار

چو بیچاره بیژن بدان ژرف چاه

نبیند شب و روز خورشید و ماه

بغل و بمسمار و بند گران

همی مرگ خواهد ز یزدان بران

مرا درد بر درد بفزود زین

نم دیدگانم بپالود زین

کنون گرت باشد بایران گذر

ز گودرز کشواد یابی خبر

بدرگاه خسرو مگر گیو را

ببینی و گر رستم نیو را

بگویی که بیژن بسختی درست

اگر دیر گیری شود کار پست

گرش دید خواهی میاسای دیر

که بر سرش سنگست و آهن بزیر

بدو گفت رستم که ای خوب چهر

که مهرت مبراد از وی سپهر

چرا نزد باب تو خواهشگران

نینگیزی از هر سوی مهتران

مگر بر تو بخشایش آرد پدر

بجوشدش خون و بسوزد جگر

گر آزار بابت نبودی ز پیش

ترا دادمی چیز ز اندازه بیش

بخوالیگرش گفت کز هر خورش

که او را بباید بیاور برش

قسمت سوم داستان بیژن و منیژه
فردوسی
https://www.sherfarsi.ir/ferdowsi/قسمت-سوم-داستان-بیژن-و-منیژه

متن قسمت سوم داستان بیژن و منیژه

معنی و شرح و تفسیر واژگان و اصطلاحات

روباه

افراسیاب

معنی خط به خط