نه هر چه جانورند آدمیتی دارند

متن نه هر چه جانورند آدمیتی دارند

نه هر چه جانورند آدمیتی دارند

بس آدمی که در آفاق نقش دیوارند

هر انسانی، دارای انسانیت نیست. انسان‌های زیادی هستند که در گوشه و کنار دنیا، همانند تصویری بر روی دیوار هستند.
سیاه سیم زراندوده چون به بوته برند

خلاف آن به در آید که خلق پندارند

هنگامی که نقره‌ی سیاه را که با طلا پوشش داده شده است، به بوته‌ی نقد می‌برند، چیزی برخلاف آنچه که مردم تصور می‌کنند، آشکار می‌شود.
کسان به چشم تو بی قیمتند و کوته قدر

که پیش اهل بصیرت بزرگ مقدارند

دیگران در نظر تو بی‌بها و کم ارزش هستند چرا که در نظر دانایان، پر ارزش هستند.
برادران لحد را زبان گفتن نیست

تو گوش دار که با جملگی به گفتارند

برای مردگان نمی‌توان سخن گفت؛ تو گوش بده که با همه حرف می‌زنند.
که زینهار بکشیّ و نار بر سر خاک

مرو که همچو تو در زیر خاک بسیارند

رنج و حسرت خواهی کشید و آتش بر سر خاکت خواهی آورد. نرو که افراد زیادی هستند که مثل تو بوده‌اند و اکنون در زیر خاک جا گرفته‌اند.
کرانه می کند این پنج روز دولت و ملک

که بگذرند و به ابنای دهر بگذارند

این پنج روز قدرت و مال، به پایان خواهد رسید. که مردم می‌میرند و دارایی‌شان را برای مردم روزگار باقی می‌گذارند.
طمع مبند ز دنیا سر هوا و هوس

که پر شود مگرش خاک بر سر انبارند

از دنیا انتظار نداشته باش که در آن، خواسته‌ها و خواهش نفس تمام شود؛ هوا و هوس تمامی ندارد تا زمانی که بر سرش خاک بریزند.
دعای بد نکنم بر بدان که مسکینان

به دست خوی بد خویشتن گرفتارند

بدان را نفرین نمی‌کنم چرا که این بیچارگان، خود گرفتار خلق و خوی بد خودشان هستند.
به جان زنده دلان سعدیا که ملک وجود

نیرزد آنکه وجودی ز خود بیازارند

ای سعدی! به جان زنده دلان قسم که پادشاهی هستی آنقدر ارزش ندارد که به خاطر آن، موجودی را از خود برنجانی