درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند
سعدی
https://www.sherfarsi.ir/sadi/درخت-غنچه-برآورد-و-بلبلان-مستند

متن درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند

1. درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند

   جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند

   درخت، غنچه به بار آورد و بلبلان شاد و مسرور هستند. دنیا جوان و تازه شد و دوستان به خوشگذرانی مشغول شدند.

2. حریف مجلس ما خود همیشه دل می برد

   علی الخصوص که پیرایه ای بر او بستند

   همنشین مجلس ما، پیش از این هم از همه دل می‌برد به خصوص اکنون که زیوری هم به او بسته‌اند، این دلربایی بیشتر هم می‌شود.

3. کسان که در رمضان چنگ می شکستندی

   نسیم گل بشنیدند و توبه بشکستند

   افرادی که در ماه رمضان ساز چنگ را می‌شکستند، بوی گل سرخ را شنیدند و توبه‌شان را زیر پا گذاشتند.

4. بساط سبزه لگدکوب شد به پای نشاط

   ز بس که عارف و عامی به رقص برجستند

   با پای‌کوبی دوستان بروی چمن، سفره چمن لگدکوب شد؛ از بس که عارفان و مردم عادی همگی برای رقصیدن جست و خیز کردند.

5. دو دوست قدر شناسند عهد صحبت را

   که مدتی ببریدند و بازپیوستند

   دو دوستی که مدتی از هم دور شده بودند و اکنون دوباره به هم رسیده‌اند، قدر دوران همنشینی را می‌دانند.

6. به در نمی رود از خانگه یکی هشیار

   که پیش شحنه بگوید که صوفیان مستند

   یک نفر از خانقاه به حالت عادی (هوشیار و مست نشده) بیرون نمی‌رود که به داروغه خبر دهد که صوفیان همگی مست کرده‌اند.

7. یکی درخت گل اندر فضای خلوت ماست

   که سروهای چمن پیش قامتش پستند

   یک درخت گل در جمع خلوت ما وجود دارد که سروهای سبزه‌زار در برابر قامت او کوتوله‌اند.

8. اگر جهان همه دشمن شود به دولت دوست

   خبر ندارم از ایشان که در جهان هستند

   اگر همه مردم جهان هم با من دشمن شوند، به یاری دوست، اصلا از وجودشان هم آگاه نیستم.

9. مثال راکب دریاست حال کشته عشق

   به ترک بار بگفتند و خویشتن رستند

   حال و احوال کسی که در راه عشق کشته شده است،‌همانند مسافر دریاست؛ کشته شدگان عشق هم همانند مسافران کشتی (در طوفان گرفتار شده)، بار و بنه خودشان را رها کردند و خودشان را نجات دادند.

10. به سرو گفت کسی میوه ای نمی آری

    جواب داد که آزادگان تهی دستند

    کسی به سرو گفت: «آیا میوه‌ای به بار نمی‌آوری؟» سرو جواب داد که «آزادگان، چیزی در دست ندارند»

11. به راه عقل برفتند سعدیا بسیار

    که ره به عالم دیوانگان ندانستند

    ای سعدی! افراد زیادی که راهی به دنیای دیوانگی پیدا نکردند، به ناچار در راه عقل قدم برداشتند.