کس به چشم در نمی آید که گویم مثل اوست
سعدی
https://www.sherfarsi.ir/sadi/کس-به-چشم-در-نمی-آید-که-گویم-مثل-اوست

متن کس به چشم در نمی آید که گویم مثل اوست

1. کس به چشمم در نمی آید که گویم مثل اوست

   خود به چشم عاشقان صورت نبندد مثل دوست

   هیچ کسی که همانند دوست باشد، در نظرم ظاهر نمی‌شود. اصلا به چشم عاشقان کسی مانند دوست نمی‌شود

2. هر که با مستان نشیند ترک مستوری کند

   آبروی نیک نامان در خرابات آب جوست

   هر کسی که با مستان همنشینی کند، به ناچار رازداری را کنار خواهد گذاشت. آبروی خوشنامان در میکده، همچون آب جوی، روان است

3. جز خداوندان معنی را نغلطاند سماع

   اولت مغزی بباید تا برون آیی ز پوست

   تنها کسانی که به معنا دست یافته‌اند، در اثر سماع متحول می‌شوند. شرط آنکه بتوانی از پوسته‌ی ظاهر بیرون بیایی، اینست که خود دارای مغز باشی

4. بنده ام گر تاج خواهی بر سرم نه یا تبر

   هر چه پیش عاشقان آید ز معشوقان نکوست

   چه بخواهی تاج بر سرم بگذاری و چه بخواهی تبر بر سرم بزنی، در هر حال من بنده و فرمانبردار تو هستم. هر چیزی که از معشوق به عاشق برسد، خوب است.

5. عقل باری خسروی می کرد بر ملک وجود

   باز چون فرهاد عاشق بر لب شیرین اوست

   زمانی عقل بر کشور وجود فرمانروایی می‌کرد. اما یک بار دیگر، همانند فرهاد، دلداده‌ی لب شیرین او شد.

6. عنبرین چوگان زلفش را گر استقصا کنی

   زیر هر مویی دلی بینی که سرگردان چو گوست

   اگر موهای خوشبوی او را که همانند چوگان هستند، خوب وارسی کنی، خواهی دید که در زیر هر تار مو، دلی هست که همچون گوی چوگان، آواره و سرگشته‌ی اوست.

7. سعدیا چندان که خواهی گفت وصف روی یار

   حسن گل بیش از قیاس بلبل بسیارگوست

   ای سعدی! هر چقدر هم که بخواهی روی دوست را توصیف کنی، باز هم زیبایی گل (محبوب) از تشبیهاتی که بلبل پرحرف (سعدی) بیان می‌کند، بیشتر است.